Wyraźnie nasilona strefowa cyrkulacja atmosfery w porze jesiennej zazwyczaj oznacza występowanie opadów atmosferycznych, zagrożenie wichurami czy też dużym zachmurzeniem. Nie jest to też przyjemny czas dla meteopatów, gwałtowne zmiany ciśnienia niekorzystnie wpływają na ich samopoczucie.
Wysoko nad naszymi głowami rozciąga się stosunkowo wąski strumień prądu strumieniowego, który rozpędza się do bardzo dużych prędkości.
Czym jest prąd strumieniowy
To intensywny, dość wąski i prawie poziomy strumień przenoszący z zachodu na wschód olbrzymie masy powietrza w atmosferze ziemskiej. Niezbyt gruba ok. 2 km i wąska strefa bardzo silnych wiatrów występująca na poziomie 9-12 km. Charakteryzuje się prędkością wiatru powyżej 30 m/s (108 km/h), a maksymalnie osiąga nawet 500 km/h (stąd nazwa „Jet”). Występuje w górnej części troposfery oraz dolnej części stratosfery, co odpowiada poziomowi ok. 200 hPa (około 12 km nad poziomem morza). Formuje się na granicy między sąsiadującymi masami powietrza o znacznej różnicy temperatur, jak między obszarem polarnym i cieplejszym powietrzem w niższych szerokościach geograficznych.
Zostały odkryte przez japońskiego meteorologa Wasaburo Ooishi, a pierwsze raporty zostały napisane w Esperanto. Niezależnie od Wasaburo zetknęli się z nimi piloci podczas II wojny światowej.
Prąd strumieniowy szczególnie silny jest jesienią, ale także zimą, gdy występują największe kontrasty termiczne pomiędzy masami powietrza. Jet stream niejednokrotnie posiada wiele meandrów i zafalowań. Bywa nieciągły.
Zastosowanie prądu strumieniowego
Lokalizacja prądów strumieniowych ma zasadnicze znaczenie dla linii lotniczych. Wykorzystanie takiego prądu przy locie na wschód skraca jego czas, podczas gdy natrafienie na niego przy locie na zachód wydłuża czas i powoduje zwiększone zużycie paliwa. Dla przykładu przelot z zachodniego na wschodnie wybrzeże Stanów Zjednoczonych może być skrócony o 30 minut, jeżeli samolot wykorzysta prąd strumieniowy. Na trasach międzykontynentalnych różnica jest jeszcze większa, więc często szybciej i taniej jest wybrać dłuższą trasę (np. transatlantycką nad Grenlandią), by lecieć wzdłuż prądu strumieniowego, w porównaniu do trasy po kole wielkim między dwoma punktami.
Przebieg i prędkość prądu strumieniowego na poziomie 300 hPa nad Europą
Poziom 500 hPa
Według danych z radiosondaży, które są wykonywane m.in w Łebie, Legionowie oraz Wrocławiu prędkość wiatru wynosiła dzisiaj o 12 UTC 255 km/h w środkowych i górnych warstwach troposfery. Prąd strumieniowy odgrywa nie tylko kluczową rolę w transporcie lotniczym. Wpływa on na cyklogeneze niżów barycznych, będąc źródłem dodatniej wirowości cyklonalnej. Miejscami prędkość w górnych warstwach troposfery może osiągać 300 km/h.