Chmura Cumulonimbus arcus, inaczej także chmura szelfowa, nazywana również wałem szkwałowym to niska, pozioma formacja chmur, zwykle pojawiająca się jako dodatkowa chmura cumulonimbusa. Chmury zwisające i chmury szelfowe to dwa główne typy chmur łukowych. Najczęściej tworzą się one wzdłuż krawędzi natarcia lub frontów szkwałowych burzy. Niektóre z najbardziej dramatycznych formacji łukowych wyznaczają fronty podmuchów systemów konwekcyjnych wytwarzających derecho. Chmury te mogą również powstawać w przypadku braku burz, tworząc się wzdłuż płytkich prądów zimnego powietrza w niektórych granicach morskiej bryzy i zimnych frontach. Zalecamy w dni burzowe sprawdzać na naszej stronie radar opadów i burz, w których można śledzić burze z potencjałem do wytworzenia chmur szelfowych.
Formująca się chmura szelfowa na RFD superkomórki burzowej
Cumulonimbus arcus często pojawia się w czasie burz
Arcus formuje się na czele nasuwających się chmur burzowych w wyniku oddziaływania chłodnego prądu zstępującego (chłodniejszego powietrza. Zwykle na powierzchni ziemi towarzyszy opad, często intensywny).
Masywna chmura szelfowa rozświetlona przez wyładowania atmosferyczne na czele superkomórki burzowej
Chmura szelfowa to niska, pozioma chmura łukowata w kształcie klina. Wał szkwałowy jest przymocowany do podstawy chmury macierzystej, która jest zwykle cumulonimbusem burzowym. Jednak może tworzyć się na dowolnym typie chmur konwekcyjnych. Wznoszący się ruch chmur można często zaobserwować w wiodącej (zewnętrznej) części chmury szelfowej. Podczas gdy spód często pojawia się jako turbulentny i rozerwany wiatrem. Chłodne, opadające powietrze z prądów zstępujących chmury burzowej rozchodzi się po powierzchni lądu, z przednią krawędzią zwaną frontem szkwałowym. Ten odpływ dociera pod wpływem ciepłego powietrza wciąganego przez prąd wstępujący burzy. Gdy niższe i chłodniejsze powietrze unosi ciepłe, wilgotne powietrze. Jego woda skrapla się, tworząc chmurę, która często kołysze się z różnymi wiatrami powyżej i poniżej (uskok wiatru).
Cumulonimbus Arcus na czele burzy
Ludzie, którzy widzą chmurę szelfową mogą uwierzyć, że widzieli chmurę stropową. To prawdopodobnie pomyłka, ponieważ zbliżająca się chmura szelfowa wydaje się tworzyć ścianę z chmury. Chmury szelfowe zwykle pojawiają się na krawędzi czołowej burzy, podczas gdy chmury stropowe są zwykle z tyłu burzy. O groźnych zjawiskach pogodowych i burzach, którym towarzyszą wały szkwałowe zawsze informujemy na łamach naszego portalu Fani Pogody.
Wał szkwałowy z wyraźnie zaznaczonym pasmem stratyfikacyjnym na czele mezoskalowego układu konwekcyjnego z linią szkwału
Niejednokrotnie podstawa wału szkwałowego jest często dość poszarpana i turbulentna. Co świadczy o istnieniu dość wyraźnego uskoku wiatru (różnicy w prędkości i kierunku wiatru w małej odległości) wynikającego z interakcji powietrza chłodniejszego w obrębie burzy i cieplejszego znajdującego się przed nim. Dlatego też z tego względu na czele burzy pod wałami szkwałowymi często można dostrzec pewną rotację w chmurach. Jednak nie można pomylić tego zjawiska z trąbą powietrzną, która w obrębie wału szkwałowego nie występuje. Jeśli turbulentna i nieregularna podstawa chmury szelfowej jest dość wyraźna i rozległa, łowcy burz nazywają ją paszczą wieloryba (ang. whale mouth).
Turbulentna podstawa wału szkwałowego pod chmurą szelfową
Front szkwałowy towarzyszy chmurom szelfowym
Ostry, silny porywisty front szkwałowy powoduje, że najniższa część przedniej krawędzi chmury szelfowej jest zazwyczaj poszarpana i wyłożona wznoszącymi się chmurami fractus. W ciężkim przypadku wzdłuż krawędzi pojawią się wiry. Wraz ze skręconymi masami scud, które mogą sięgać do ziemi lub towarzyszyć im unoszący się kurz. Bardzo niska chmura szelfowa wraz z tymi znakami jest najlepszym wskaźnikiem zbliżającego się potencjalnie gwałtownej nawałnicy wiatrowej. Skrajny przykład tego zjawiska wygląda prawie jak tornado i jest znany jako gustnado. Sprawdzaj prognozy pogody na stronie głownej portalu.
Czasem pod wałem szkwałowym potrafią pojawić się chmury pannus, występujące poniżej podstawy chmury opadowej
Czoło chmury szelfowej, które poprzedza często silne uderzenie wiatru i opadów, jak i też wyładowań
