Długoterminowa pogoda. Temperatura nagle przekroczy 20°C, a potem gwałtownie uderzy chłód w tylnej części atlantyckiego niżu. Niewykluczone większe opady śniegu w górach. Sprawdzimy, jak przedstawiają się najnowsze prognozy modeli numerycznych na przełom 2 i 3 dekady października.
Pogoda. Silne ocieplenie, a potem gwałtowny spływ z Arktyki
W pierwszej części wpisu spojrzymy na prognozę anomalii temperatury według modelu ICON na okres od 15.10.2021 do 21.10.2021 w oparciu o model ICON. Odchylenia temperatury są liczone, mając na uwadze okres referencyjny 1991-2020. Dostrzegamy, że najchłodniejszą część drugiej dekady października mamy już za sobą, a w weekend temperatura oscylować w okolicach normy wieloletniej, ale w niedziele na południu, wschodzie i częściowo centrum będą to wartości poniżej normy wieloletniej. Najcieplej ma być na północy, gdzie temperatura oscylować w okolicach normy klimatologicznej. Przełom 2 i 3 dekady października przyniesie wyraźną zmianę warunków pogodowych. Dostrzegamy, że początkowo zaznaczy się podział na chłodniejszy wschód i cieplejszy zachód. Początek ostatniej dekady mijającego miesiąca przyniesie wartości powyżej normy wieloletniej. Najcieplej powinno być na zachodzie i południu.
Długoterminowa pogoda. Ocieplenie będzie silne, ale krótkotrwałe. Potem czeka nas adwekcja chłodu i przymrozki, a nawet przelotne opady zimowe
Kolejnym modelem, który pokażę nam trend w pogodzie na najbliższe tygodnie będzie model GEFS. Mapy przedstawiać będą rozkład średniej anomalii temperatury na wysokości 2 metrów n.p.g 1981-2010. Na pierwszej mapie widzimy, że ocieplenie na przełomie 2 i 3 dekady miesiąca jest przesądzone. Pojawiają się na grafice cieplejsze barwy. Szczególnie w zachodniej, północnej i centralnej części kraju. Na krańcach południowo-wschodnich widzimy tylko średnią anomalię poniżej starego okresu referencyjnego.
Długoterminowa pogoda. Kulminacyjna fala ciepła w drugiej połowie przyszłego tygodnia
W kulminacyjną fazę ocieplenie wkroczymy na przełomie 2 i 3 dekady października. Będzie to jednak kilkudniowe, ale silne ocieplenie. Temperatura wzrośnie do wartości powyżej normy wieloletniej. Mapa średniej anomalii na okres od 20.10.2021 do 25.10.2021 zaburza nam nieco obraz spodziewanego ocieplenia, spoglądając tylko na tą rycinę moglibyśmy dojść do wniosku, że będzie to tylko czas z dominującym napływem znad południowej Europy. Jednak przejściowe ochłodzenie zacznie wkraczać za frontem chłodnym w okolicach piątku bądź przyszłej soboty. Możliwe są jeszcze korekty wyliczeń modeli pogodowych.
Znacznie chłodniej zrobi się pod koniec października. Wtedy to okresami temperatura obniży się poniżej normy wieloletniej. Z uwagi jednak na odległy termin, prognozy mogą ulec zmianie. Widzimy jednak, że na mapie średniej anomalii w okresie od 25.10.2021 do 30.10.2021 wartości prognozowane są niższe, oscylujące w okolicach normy wieloletniej.
Długoterminowa pogoda. Mapy średnich anomalii tygodniowych nie pokazują nam omawianego ochłodzenia
Pokażemy Wam również dlaczego nie należy polegać tylko na mapach średnich anomalii tygodniowych z modeli europejskich i amerykańskich. Szczególnie w warunkach dynamicznej cyrkulacji strefowej, gdzie najczęściej w ciepłych wycinkach niżów płynie cieplejsza masa powietrza z południa, a w tylnych częściach niżów chłód. Szczególnie za frontami płynie znacznie chłodniejsza masa polarno morska, a nawet arktyczna morska.
Mapa z modelu CFS ukazuje nam, że w okresie od 15.10.2021 do 22.10.2021, średnia anomalia temperatury względem okresu referencyjnego 1984-2009 ma być powyżej normy wieloletniej. Jest w tym dużo prawdy, ale skale ocieplenia zaburza nam intensywny napływ powietrza zwrotnikowego, który jest prognozowany na przełomie 2 i 3 dekady października.
Ostatnia mapa z modelu amerykańskiego CFS ukazuje, że średnia anomalia na wysokości 2 metrów n.p.g, uwzględniając okres klimatologiczny 1984-2009. Ponownie nie widzimy na mapie średniej anomalii tygodniowej ochłodzenia. Wiele wskazuje, że adwekcja chłodu będzie krótkotrwała i silna, ale skala ocieplenia, która wystąpi w trzeciej dekadzie października będzie większa. Różnice w prognozach mogą wynikać również z innych danych brzegowych, odmiennych założeń fizycznych i równań matematycznych, które określają nam prawdopodobne trendy w pogodzie.
ECMWF również mógłby wprowadzić w błąd niedoświadczonego prognostę
Kolejny model, który nie pokazuje nam omawianej adwekcji chłodnej masy pochodzenia pochodzenia arktycznego jest ECMWF. W tej sytuacji na mapie mamy zobrazowaną średnią anomalie temperatury na wysokości 2 metrów w okresie od 18.10.2021 do 24.10.2021. Silne ocieplenie na przełomie 2 i 3 dekady nakłada się na krótkotrwałą, ale gwałtowną adwekcje chłodu w okolicach przyszłego weekendu.
Gdybyśmy bazowali tylko na mapach średnich anomalii tygodniowych, nie wychwycilibyśmy spodziewanego ochłodzenia. Jedna z najnowszych aktualizacji ECMWF pokazuje temperaturę powyżej normy wieloletniej w okresie od 25.10.2021 do 31.10.2021. Aczkolwiek przy dynamicznej cyrkulacji strefowej, należy być ostrożnym przy analizowaniu map średnich anomalii tygodniowych, ale nie można wykluczyć, że po kilku dniach z temperaturą poniżej normy, następnie będzie czekać wzrost temperatury powyżej normy wieloletniej.
Średnio w Polsce pogoda zmienia się co 5 dni. Czasem jednak występuje większa dynamika w pogodzie. Tak też będzie na przełomie 2 i 3 dekady października, kiedy to dostaniemy się w zasięg rozległego, atlantyckiego niżu. Nasz kraj początkowo ma być po jego wschodniej stronie. We współpracy z wyżem ulokowany na wschód, południowy-wschód od Polski zostanie zaciągnięte gorące powietrze nawet o cechach zwrotnikowych z południowego-zachodu. Szczyt wysokich temperatur przypadnie na okres od 19.10.2021 do 21.10.2021. Najcieplej powinno być w dzielnicach południowych. Zwłaszcza południowo-zachodnich, gdzie to model GFS i ECMWF sygnalizują temperaturę w przedziale od 20°C do 22°C. Następnie za frontem chłodnym spłynie zimne powietrze arktyczne w przyszły weekend.
Prognozowana maksymalna temperatura, 20.10.2021. 12 UTC
Rozległy, wielocentryczny niż znad wschodniej części Atlantyku, Wysp Brytyjskich i Półwyspu Skandynawskiego ściągnie z południowego-zachodu bardzo ciepłą masę powietrza, biorąc pod uwagę anomalie temperatury względem okresu referencyjnego 1979-2010. W pierwszych dniach 3 dekady października, temperatura ma być wyższa o nawet 10°C/14°C, nie tylko na wysokości izobarycznej 850 hPa (1500 m.n.p.g), która służy do charakteryzowania właściwości mas powietrza, które napływają nad dany obszar.
Pogoda długoterminowa. Wiązki modelu GFS najlepiej obrazują spodziewaną zmienność pogody
Zwróćmy uwagę na prognozę wiązek modelu GFS na 16 dni dla wysokości izobarycznej 850 hPa (1500 m.n.p.g). Widzimy wyraźnie, że Polska w połowie października znajduje się w chłodniejszej masie powietrza. Temperatura jest poniżej normy wieloletniej. Wyraźną zmianę obserwujemy na przełomie 2 i 3 dekady października. Wtedy to model GFS, prognozuje gwałtowny wzrost temperatury. W ciepłym wycinku głębokiego, wielocentrycznego niżu zostanie ściągnięte do Polski powietrze zwrotnikowe.
Prognozy te są stabilna, a szczyt ocieplenia powinien przypaść na 20 i 21, a być może nawet 22 października 2021. Następnie w okolicach przyszłej soboty, obserwujemy gwałtowny spadek temperatury. Temperatura ponownie obniży się poniżej normy wieloletniej i przez kilka dni utrzyma się w niskim przedziale wartości. Napłynie powietrze arktyczne morskie. Możliwe są nocne i poranne przymrozki. Dopiero w okolicach 26-28 dnia miesiąca, pojawia się sygnał, który wskazuje na prawdopodobny napływ cieplejszych mas powietrza. Z uwagi jednak na odległy termin, dynamiczną sytuacje baryczną, prognozy mogą ulec zmianie. Przy uaktywnieniu się cyrkulacji strefowej, precyzyjne prognozowanie trendu w pogodzie jest często ograniczone do 5-7 dni. Kolejne rozwiązania modeli z pewnością będziemy monitorować.
Wiele wskazuje, że w chłodnej masie arktycznej, morskiej rozwiną się komórki konwekcyjne, które przyniosą opady przelotne, a nawet lokalne burze adwekcyjne. Największe ryzyko burz będzie na północy kraju, ale gdzieniegdzie zagrzmieć może w wielu regionach Polski. Kilka nocy w trzeciej dekadzie października, może przynieść większe spadki temperatury do wartości ujemnych w wielu miejscach. Najkrótsze ochłodzenie widzi ECMWF, najdłuższe natomiast GFS. Ten ostatni model prognozuje nawet przelotne opady mieszane, jak i też krupy i śniegu, nawet poza obszarami górskimi.