Wir polarny zmienił swoją strukturę względem ubiegłych tygodni, gdy to doszło do jego podziału na dwa mniejsze wiry na skutek rozwoju ocieplenia stratosferycznego.
Silny wir polarny w kolejnych tygodniach
W minionych tygodniach odczuliśmy skutki podzielenia wiru polarnego, przyczyniło się do tego ocieplenie stratosferyczne, które rozwijało się w ostatnich dniach 2023 r. oraz na początku 2024 r. Od kilku dni jednak zaczynamy obserwować odbudowę wiru polarnego, który jest sprzężony z niżej położonym dolno-troposferycznym wirem. Silny wir polarny zazwyczaj prowadzi do nawrotu łagodnych warunków pogodowych na półkuli północnej, co jest spowodowane odbudową cyrkulacji strefowej atmosfery. Jednak do wiosny, a nawet w pierwszych tygodniach nowej pory roku może dochodzić do epizodów zimowych w Polsce.
W okresie świątecznym i po świętach obserwowaliśmy rozwój silnego ocieplenia w stratosferze. Dzięki temu podzielił się nam wir polarny. Jednak prognozy numeryczne wskazują na silną odbudowę wiru polarnego w stratosferze w kolejnych dniach. Kończy się więc okres, gdy to struktura wiru polarnego okazała się słaba, podzielona na dwa mniejsze wiry i występowało silne ocieplenie w stratosferze. W kolejnych dniach ostatniej dekady stycznia zacznie przesuwać się on stopniowo nad Syberię.
Za nami najzimniejszy okres tej zimy
Już pod koniec ubiegłego roku wskazywaliśmy, że rozwijające się ocieplenie w stratosferze może się przyczynić się do zablokowania cyrkulacji zachodniej i napływu mroźnych mas powietrza z wysokich szerokości geograficznych do Polski. Prąd strumieniowy stał się chaotyczny pomiędzy Ameryką Północną a Europą. Przeszliśmy na ujemną fazę NAO. Silna blokada wyżowa utrzymywała się nad Europą Zachodnią i Północną dłuższy czas, co przyczyniło się do napływu powietrza arktyczno-kontynentalnego pod koniec 1 dekady stycznia 2024 r. do całej Polski. Epizody z nasunięciem się arktycznych mas powietrza do naszej części Europy zdarzały się również z biegiem drugiej dekady mijającego miesiąca, lecz okazały się na ogół mniej intensywne. W wielu regionach utworzyła się pokaźna pokrywa śnieżna. Najwięcej śniegu leży na początku trzeciej dekady stycznia 2024 r. na północnym wschodzie.
Dobiegające końca ocieplenie w stratosferze sugerują nam wszystkie główne modele numeryczne. Wir polarny zaczyna się umacniać. Obecnie rozciąga się on od północnej części Półwyspu Fennoskandzkiego aż po rejony wschodniej Kanady.
Prognozowana anomalia temperatury na wysokości wiru polarnego – 20 stycznia 2024 r. 12 UTC według modelu GFS 0.25
Umocnienie wiru w stratosferze w kolejnych dniach i tygodniach. Rychłego rozpadu nie widać
W kolejnych dniach przyjmie on formę owalu, co oznacza, iż wyraźnie się umocni w stratosferze. Zazwyczaj w takiej sytuacji mroźne masy pochodzenia arktycznego utrzymują się wysokich szerokościach geograficznych, natomiast w Europie mamy na ogół łagodne warunki pogodowe, które są typowe dla cyrkulacji strefowej atmosfery.
Prognozowana prędkość wiatru w m/s na wysokości wiru polarnego 10 hPa
Co ciekawe w kolejnych dniach i tygodniach wir polarny nie ulokuje się w rejonie Bieguna Północnego, gdzie zazwyczaj znajduje się w chłodnej porze roku, lecz przesunie się w okolice Syberii. Niewykluczone, że w drugiej połowie lutego rozpoczynać będzie się rozpad wiru polarnego, co przełoży się na warunki pogodowe na półkuli północnej u schyłku zimy i na początku wiosny.
Polecamy: Wiosna nadciąga do Polski. Temperatury wystrzelą do góry. Mamy nowe prognozy
Ochłodzenie w stratosferze widzą modele w kolejnych dniach
Do tego czasu wir polarny okaże się silny i powrócą niskie temperatury do stratosfery. Będzie miał on duży wpływ na pogodę w kolejnych tygodniach na półkuli północnej, sięgając nawet wczesnej wiosny. Często w najbliższych tygodniach pogodę na obszarze Europy i krajów przyległych kształtować będzie aktywna cyrkulacja strefowa atmosfery. Wraz z początkiem nowego tygodnia nadejdzie odwilż do Polski, co ma mieć związek z odbudową cyrkulacji zachodniej atmosfery. W okresie od 22-24 stycznia 2024 r. możliwe są nawet wichury w naszej części Starego Kontynentu. Zima termiczna opuści nasz kraj, zaczną się silne roztopy. Wyjątkiem będą tu rejony górskie, ale i tu śnieg ma mieć tendencje do osiadania i topnienia. Odwilż okaże się najsilniejsza na zachodzie, południowym zachodzie i południu, natomiast najsłabsza w trzeciej dekadzie stycznia na wschodzie, północnym wschodzie.
Prognoza położenia i siły wiru polarnego – 24 stycznia 2024, 09 UTC według modelu GFS 0.25 na półkuli północnej
Prognoza indeksu NAO w kolejnych tygodniach według modelu GEFS
Silny wir polarny w kolejnych tygodniach
Silny wir polarny powinien utrzymać się przynajmniej przez pierwszą połowę lutego. W stratosferze nie pojawiają się kolejne oznaki rozwoju ocieplenia stratosferycznego do tego okresu. Silny wir polarny zazwyczaj prowadzi do występowania aktywnej cyrkulacji atlantyckiej i zwiększonego prawdopodobieństwo wichur w Europie. Pojawić mogą się w tym czasie tylko krótkie epizody z napływem mas pochodzenia arktycznego. Większe spadki temperatury przejściowo wystąpią w warunkach radiacyjnych i przejściowo wyżowych nocy.
Prognoza położenia i siły wiru polarnego – 4 lutego 2024 r. 12 UTC na półkuli północnej
Ciepły okres synoptyczny przed nami dzięki odbudowie cyrkulacji zachodniej
Koniec stycznia zapowiada się z dodatnią anomalią temperatury. Wir polarny będzie sprzężony z dolną troposferą. Oznacza to, że aktywny prąd strumieniowy meandrujący nad Europą namiesza w pogodzie. Średnia dobowa temperatura powietrza będzie w tym czasie charakterystyczna dla przedzimia. Wysokie temperatury zapewnią nam w tym czasie aktywne cyklony wchodzące w skład cyrkulacji strefowej atmosfery.
Prognozowana anomalia temperatury na wysokości 30 km, 4 lutego 2024 r.
Chłodniejsze okresy mogą mieć miejsce w kolejnych tygodniach. Wir polarny może zacząć rozpadać się na przełomie zimy i wiosny
Jednak z prognoz długoterminowych nie wynika, aby zima przegrała całkowicie w tym sezonie zimowym. Jej akcenty będziemy jeszcze obserwowali w obszarach podgórskich i górskich w kolejnych tygodniach, ale także okresami na wschodzie i północnym wschodzie. Jednak wygląda na to, że najchłodniejsza część zimy prawdopodobnie za nami. Ten trend w pogodzie może się zmienić, gdy zbliżać zaczniemy się do wiosny. Wówczas może dojść do załamania i rozpadu wiru polarnego. Dlatego też koniec meteorologicznej i kalendarzowej zimy oraz początek wiosny mogą przynieść okresy z niską temperaturą i większymi opadami śniegu.
Prognoza średniej anomalii temperatury na kolejne tygodnie według modelu ECMWF EPS dla Polski, uwzględniając okres bazowy 1991-2020 r
Źródło: Fanipogody.pl