W Polsce możemy obserwować wiele efektowych zjawisk meteorologicznych. Jednym z najbardziej ekscytujących jest jednak niewątpliwie trąba powietrzna. W naszym kraju nie pojawia się tak często, jak w Ameryce Północnej czy chociażby Niderlandach lub Wielkiej Brytanii. Wielu łowców burz tym bardziej stara się więc „upolować” widowiskowe tornada. Przeczytaj nasz artykuł i przekonaj się, co to jest trąba powietrzna i jak powstaje.
Co to jest trąba powietrzna?
Trąba powietrzna jest inaczej nazywana tornadem (choć niektóre źródła nazywają tornadami wyłącznie wiry powietrza, które występują poza Polską, lecz nie jest to prawdą i można te słowa używać zamiennie). Jest to kolumna powietrza, które wiruje z dużą prędkością. Najczęściej spotyka się trąby powietrzne, których prędkość wiatru nie jest większa niż 180 kilometrów na godzinę, choć w 1999 roku w Oklahomie zaobserwowano tornado, które wytworzyło wiatr o prędkości 480 kilometrów na godzinę. Szerokość leja zazwyczaj ma nie więcej niż 75 metrów. Jednak w 2013 roku w Oklahomie utworzył się kolejny rekordzista, którego lej miał szerokość ponad 4 km.
Gdzie występują trąby powietrzne? Najbardziej spektakularne powstają zazwyczaj w amerykańskiej Alei Tornad, która obejmuje Teksas, Iowę, Nebraskę, Dakotę Południową i Kansas. Można je jednak spotkać na całej kuli ziemskiej z wyjątkiem Antarktydy, na innych planetach (NASA zaobserwowało je między innymi na Marsie), a nawet… na Słońcu.
W Europie najczęściej pojawiają się wiosną i latem. Dużo rzadziej występują jesienią, a wybitnie rzadko – zimą. Jeśli chcesz upolować efektowne tornado, przyda Ci się aktualna prognoza pogody oraz radar burz.
Rodzaje trąb powietrznych
Mówiąc o tornadach, zazwyczaj mamy na myśli tornada lądowe. Równie efektowne są jednak tornada wodne (nazywane też trąbami wodnymi). Najczęściej spotyka się je w tropikach, choć – jeśli masz szczęście – możesz zobaczyć je z polskiej plaży nad Bałtykiem.
Fascynującym zjawiskiem jest także tornado z wieloma wirami. Czasem zdarza się, że wokół dużej trąby powietrznej pojawia się słabsze tornado satelickie.
Czasem można zaobserwować także zjawiska, które są mylnie zaliczane do tornad. Do najbardziej efektownych możemy zaliczyć tornado ogniste i wir pyłowy. Tornado ogniste (inaczej nazywane ognistym wirem lub płonącym diabłem) powstaje, gdy słup ognia jest unoszony przez silny wiatr. Jest to bardzo rzadkie zjawisko. Z kolei wir pyłowy to kolumna powietrzna, która tworzy się przy bezchmurnym niebie w warunkach silnego nagrzania gruntu i silnej konwekcji. Najczęściej powstają na pustyniach i mają niewielką średnicę. Rzadko powodują większe szkody, choć – według astronomów – wiry pyłowe na Marsie są o wiele bardziej spektakularne.
Jak powstaje trąba powietrzna?
Meteorolodzy wciąż nie mają pełnych informacji, jak powstaje trąba powietrzna. Jest to dość skomplikowany proces. Możemy jednak powiedzieć w dużym skrócie, że powstanie trąby powietrznej wiąże się ze zbieganiem się poziomo dwóch prądów powietrza – zimnego i ciepłego. Ciepłe powietrze znajduje się początkowo niżej. Później zimne powietrze opada, a ciepłe – przesuwa się do góry. Wytwarza się wtedy wir, który stopniowo nabiera prędkości.
Podsumowanie
Każdy, kto widział, jak wygląda trąba powietrzna, wie, jak bardzo jest to fascynujące zjawisko. Jest to kolumna powietrza, które porusza się z dużą prędkością. Trąby powietrzne można zaobserwować w Polsce – zazwyczaj od wiosny do późnej jesieni – choć najbardziej spektakularne powstają w Stanach Zjednoczonych. Możemy wyróżnić kilka rodzajów trąb powietrznych:
- trąby lądowe,
- trąby mezocyklonalne
- trądy wodne,
- trąby z kilkoma wirami,
- trąby satelickie.
Czym się różni trąba powietrzna od tornada? Określeń tych można używać zamiennie, choć wiry w Polsce zazwyczaj określane są jako trąby powietrzne, a te w Ameryce czy Australii – jako tornada.
Trąby powietrzne wyglądają bardzo spektakularnie. Nic więc dziwnego, że tak wiele osób chciałoby uwiecznić je na zdjęciach. Pogoda w Polsce jest jednak nieprzewidywalna, więc nie jest łatwo przewidzieć, kiedy i w którym miejscu powstanie tornado. Warto więc śledzić na bieżąco prognozy pogody. Obserwując nasz portal pogodowy, możesz łatwo sprawdzić, jaka jest przewidywana pogoda długoterminowa (w tym pogoda na 16 dni, albo nawet na miesiąc).